Tarama yöntemi olarak kolonoskopi ve kolon kanserinin önlenmesi

Kolon kanseri, tüm dünyada her iki cinste en sık karşılaşılan 3. kanser nedeni, kanserden ölümler arasında 4. sık neden olarak önemli bir sağlık sorunudur. Şişmanlık, özellikle yağlı gıdalarla aşırı beslenme özelliği, genetik ve ailesel faktörler yanında, sigara, alkol, Diyabet, İltihabi Bağırsak Hastalıkları varlığı gibi durumlar kolon kanserine yatkınlık getirir. Erkeklerde kolon ve rektum kanseri biraz daha fazla görülmektedir. Rektum kanserinin görülme sıklığı da öncesine göre biraz daha artmaktadır.

Kolon kanseri taramayla saptanabilen bir tür kanserdir. Yaygınlığı nedeniyle de bu taramalar önem arz eder. Yaklaşık 100.000 vakanın bulunduğu ülkemizde, her yıl 20.000 kişi yeni kolon kanseri tanısı almakta ve yaklaşık 7.000 kişi bu nedenle kaybedilmektedir.

Bu sayılar, taramanın artmasıyla azaltılabilecek sayılardır. Çünkü bilindiği üzere taramalarla tümörler, yakınmayla başvuran hastalardan daha küçükken yakalanabilir. Ne kadar küçük yakalanırsa da o kadar uzun sağkalım sağlanabilmektedir. Tedavi süreci de daha kısalmaktadır.

Kolon kanseri taraması en basit yöntemlerden biridir. Amerikan Kanser Derneği tarafından, 45 yaşından itibaren her yıl düzenli olarak dışkıda kan testi ve yine aynı yaştan itibaren 5 yılda bir düzenli olarak Kolonoskopi yaptırma önerilmektedir. Bu takipler 75 yaşa dek yapılır. Bu yaştan sonra taramaya gerek yoktur. Kolonoskopi ile kolon ve rektumdaki kanser öncüsü olan polip tarzındaki lezyonlar saptanır ve çıkarılır. Böylelikle kansere dönüşümleri engellenir. Kolonoskopi, kolorektal kanserin önlenebildiği tek girişim özelliğini taşır.

Ailede, 1. derece akrabalarında (anne-baba, kardeş, çocuk) kolon ve rektum kanseri olan kişilerde, hastalığın tespit edildiği yaştan 10 yıl önce tarama programlarına başlanması önerilir. Diyelim ki babasında 50 yaşında kolon kanseri saptanmış bir bireyin taramasına, kendisi 40 yaşına geldiğinde başlamak gereklidir.

Kolonoskopi invazif bir işlemdir. Bir ila üç gün süren bir diyet ve işlem öncesi gün bağırsak temizliği ve hazırlık gerektirir. Anestezi altında yapılır ki hasta işlem sırasında bağırsak içine verilen havanın rahatsızlığını çekmesin, ağrı duymasın. Herhangi bir nedenle Kolonoskopi yapılamayacak hastalara Alternatif olabilecek başka yöntemler de vardır. Bunlar genelde indirek olarak kanser varlığını araştıran ve biyopsi alımının olanaksız olduğu, doğrudan tanı koyduramayan yöntemlerdir. Bunun yanında Kolonoskopiye göre biraz daha pahalıdır. Dışkıda DNA taraması yapan testler, çift kontrastlı baryumlu grafi ve BT eşliğinde sanal kolonoskopi bu yöntemlerin birkaçıdır. BT ile ya da skopi altında yapılan incelemelerde de bağırsak temizliği gereklidir.